De pimpelmees

Je zou kunnen denken dat de pimpelmees zijn naam heeft omdat hij een pimpelpaarse pet draagt. Maar: neen.  In 1562 kwam de naam pimpelmeese al voor, en pimpelpaars is pas in 1610 aangetroffen. Doe je voordeel met deze kennis.

Volgens het WNT kan pimpel samenhangen met een Noordduits woord pimpeln (zwak zijn) en pimpelig (teer), of het Engelse pimping, pimpy (klein, zwak). Vooral dat laatste is een waardeloze stelling omdat het (ook) Engelse pimp al in een zeventiende-eeuws toneelstuk voorkwam. Pimp stamt vermoedelijk af van het Franse werkwoord pimper: zich elegant kleden. Of van het van dat werkwoord afgeleide pimpante (gracieus, elegant, koket).
De afleiding van pimper/pimpante is volgens mij heel aannemelijk. Immers is de pimpelmees een naar Hollandse maatstaven bont gekleurd koket beestje, en in de zeventiende eeuw werd er door de elite Frans gesproken. Voor deze stelling (de afleiding van pimper/pimpante) heb ik overigens nergens in de literatuur ondersteuning gevonden.

Sommigen houden ook een onomatopee (klanknabootsing) voor mogelijk. Het betreft hier vermoedelijk mensen die nog nooit een pimpelmees hebben gehoord.

Maar hoe zit het dán? Het is een van de vele mysteriën van de Nederlandse taal. Pimpel komt wellicht van het oude pepel/pumpel, dat vlinder betekent. In het West-Vlaams kent men zo het pimpaljoentje, het lieveheersbeestje. En dat is afgeleid van het Franse papillon (betekent vlinder, dommerik). Maar zoals ik schreef: een afleiding van het Franse pimper/pimpante is ook aannemelijk. Wie het beter weet mag het zeggen.

Pimpelmees 4

Nu we het er toch over hebben: waar komt pimpelpaars dan vandaan? Niet van de pimpelmees. Vermoedelijk wel van pimpelen. Als je dat (veel te) veel doet krijg je een paarse neus. Zo ook doorgewinterde drankorgels uit de zeventiende eeuw.  Vermoedelijk, want helemaal zeker is het niet.

Pimpelmees 3

De pimpelmees: een bijzonder beestje

Er zijn mensen die veel moeite doen om de meest bijzondere vogels te fotograferen. Is er een schotsgeruite rietpieper gesignaleerd in Buitenpost of Moddergat, dan springen ze in de auto of de trein.
Dat doe ik niet. ik fotografeer natuur in mijn eigen omgeving. Dat wat ik in de tuin en in de polders zie: dát wil ik fotograferen. Uitdagend genoeg: zie maar eens een mooie foto van een ekster te maken!

Trouwens: alles in de natuur is bijzonder.
Pimpels kunnen bijvoorbeeld, ook al zijn ze klein, grote afstanden afleggen. Veel Scandinavische pimpelmezen trekken naar onze regio (strooi dus ook knäckebröd),  en sommige Nederlandse pimpelmezen zwerven naar België en Frankrijk.

Ook bijzonder: het verschil tussen man en vrouw bij pimpelmezen is voor ons niet te zien. Uiteraard zien pimpelmezen het verschil wél! De blauwe pet van de man straalt vooral van het ultraviolette licht; voor ons onzichtbaar maar pimpelmezen stellen: hoe meer UV-licht, hoe mooier de man!

2 Comments
  1. Prachtige foto’s van dit leuke kleine vogeltje, mooie kleuren in de achtergrond. En wat een leuke tekst heb je erbij gezet, vooral het laatste stukje, over het UV licht , erg grappig feitje, dat wist ik nog niet.
    groetjes Ghita

    • Dolf Siebert

      In de tuin gefotografeerd!

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Privacy Settings
We use cookies to enhance your experience while using our website. If you are using our Services via a browser you can restrict, block or remove cookies through your web browser settings. We also use content and scripts from third parties that may use tracking technologies. You can selectively provide your consent below to allow such third party embeds. For complete information about the cookies we use, data we collect and how we process them, please check our Privacy Policy
Youtube
Consent to display content from - Youtube
Vimeo
Consent to display content from - Vimeo
Google Maps
Consent to display content from - Google