Maarten Schoemaker is behalve een goede vriend ook enthousiast verzamelaar van fossielen. Hij schrijft over de vreemde en interessante vondsten die hij, over het algemeen op het strand, doet. Over het algemeen onder zijn alias Mees Brilmans. Deze keer: de grijze zeehond. Minder lief dan het lijkt. Of: the killer seal. Of zelfs: the seal killer. Brrrr….

De grijze zeehond: The killer seal

Bij de aanblik van een zeehond, bij voorkeur zo’n huiler, valt het moeilijk voor te stellen dat deze vleesgeworden troetelfactor (dat harige ronde kopje met grote natte ogen) feitelijk een moordlustige roofmachine is. Toch is het zo!

Zowel de gewone- als de grijze zeehond zijn geduchte roofdieren. Zeeroofdieren wel te verstaan. Op het land stellen ze namelijk weinig voor. Daar zijn het logge onbeholpen wezens waarvan weinig valt te vrezen. Dat komt doordat hun lichaam volledig is aangepast aan het jagen onder water: hun specialiteit.

Het standaard dieet van de grijze zeehond

De gewone zeehond (Phoca vitulina) heeft vooral de bodem als jachtgebied. Daar vangt hij voornamelijk bot… schar, tong en andere (plat)vis. Maar ook kreeftachtigen en weekdieren. In de regel eet de gewone zeehond vooral het kleinere spul. Kilo’ stouwen ze ervan weg.

Ook de grijze zeehond (Halichoerus grypus), de grootste van de twee, is een liefhebber van vis en zeevruchten. Maar omdat hij ook vlees niet te versmaden vindt, bejaagt hij het hele sop. Van oppervlak tot bodem. Dat vergroot de kans op prooi. Vooral aan het oppervlak valt nog weleens een vogeltje mee te pikken.

Verandering van spijs

Zeehonden die vissen vangen blijven leuk, daar ga je bij wijze van spreken voor zitten. In een dierentuin of te Harderwijk is het het hoogtepunt van de dag. Bij vogels wordt de pret al minder -vandaar dat je nooit eens zo’n zeehondenverzorger een doorgedraaide kip het water in ziet flikkeren- en bij zoogdieren is het over met de pret. Dan is het niet meer leuk. Dat is zielig. Laat staan als het gaat om lievelingsdier nummer één: de dolfijn

En wat wil nu het feit? Uit recent onderzoek blijkt dat onze grijze zeehonden het laatste decennium bruinvis op het menu hebben gezet. Steeds vaker zetten de grijze zeehonden hun tanden in onze kleine “dolfijn” (wetenschappelijk gezien is het eigenlijk geen dolfijn, daar hebben ze niet de juiste tanden voor, maar dat doet er nu even niet toe) met als gevolg de toenemende hoeveelheid gemutileerde kadavers die op onze stranden aanspoelen. Zo’n 100 per jaar!

Een door grijze zeehonden gemutileerde bruinvis (Zandmotor 2014)

Ja, maar is was toch niet schuld van de grijze zeehond maar…

“Ja, ho eens even”, zult u wellicht denken, “maar daar hadden we toch de vissers en de scheepvaart de schuld van gegeven? Die maakten toch met hun scheepsschroeven en netten al die slachtoffers onder de bruinvissen?”

Nou, nee…

Nou, nee dus! Drie Nederlandse onderzoeksteams onderzochten gezamenlijk de aangespoelde bruinvissen en kwamen met behulp van DNA-onderzoek en autopsie op de resten van de bruinvissen tot de voor u misschien onthutsende conclusie: bijna alle kapotgemaakte bruinvissen die langs onze kust aanspoelen zijn het werk van de grijze zeehond.

Schedel van een grijze zeehond. [foto: patriciawla cc]

Als dat maar goed gaat

Door deze wijziging in het dieet kan het poepelige knuffelimago van de grijze zeehond linea recta de prullenbak in. We hebben hier te maken met de grootste rover van Nederland. Misschien wel de Jaws onder onze zeezoogdieren. Zeezoogdierbioloog Mardik Leopold sluit het namelijk niet uit dat in de toekomst ook u op het menu staat.

“De kans is aanwezig dat de grijze zeehond een keer een mens te pakken krijgt. Het is een betrekkelijk grote stap van het eten van vis, naar het eten van zoogdier. De stap van het ene zoogdier (bruinvis) naar een volgend zoogdier (mens) lijkt kleiner. Er zijn inmiddels steeds meer berichten dat ook gewone zeehonden gepakt worden: dat is dus ook een ander zoogdier. Mensen zijn daarbij ook nog eens slechte zwemmers, dus makkelijk te pakken. Ik acht de kans groot dat het een keer mis gaat” Mardik Leopold.

En die kans wordt met het jaar groter. De populatie grijze zeehonden neemt namelijk alleen maar in omvang toe. Het zijn er ondertussen zoveel dat er we mogen spreken van een gezonde natuurlijke populatie.
Iets waar we jaren voor gevochten hebben. Lenie voorop!

En we blijven vechten! Zelfs nu daar wetenschappelijk gezien geen enkele noodzaak meer toe is. Zeehonden opvangen heeft zich genesteld in onze natuur. Het zit in ons bloed. We kunnen niet anders. Er is tenslotte maar dieren in Nederland waar we stelselmatig plat voor gaan en dat is onze zeehond. Zolang het goed gaat.

Bronnen

kennislink
vissersbond
Universiteit Utrecht
natuurbericht.be